معرفی ساز سرنا از سازهای محلی خواف

سرنا و ویژگی هایش

تاریخچه‌ی ساز سرنا

سرنای شرق خراسان

• اندازه‌ی آن‌ها کوچک‌تر است.
• دهانه‌ی شیپوریشان تنگ‌تر است.
• فاقد دو شاخه یا انبرک هستند.
• وسعت صوتی شان بیشتر است.

ویژگی‌های ظاهری و ساختاری سرنای شرق خراسان

این سرنای کوچک در مناطق تربت جام، تابیاد، خواف و تا حدودی سرخس دیده می‌شود و اجزای آن عبارتند از:

• بدنه‌ی استوانه‌ای با دهانه‌ی شیپوری محدود
• میل
• زبانه
• لب گیر

روی لوله‌ی صوتی این سرنا هفت سوراخ در جلو، یک سوراخ در پشت و یک سوراخ در بغل و نزدیک دهانه‌ی شیپوری ایجاد شده‌اند. روی سوراخ بغل انگشت گذاری نمی‌شود. سرنای شرق خراسان فاقد دو شاخه یا انبرک است و میل آن مستقیما در دهانه‌ی بالایی بدنه قرار دارد. این میل یک لوله‌ی برنجی است که زبانه بر سر آن بسته می‌شود و سمت دیگر آن در سوراخ بالایی بدنه قرار می‌گیرد. زبانه از جنس نی خاصی ساخته شده است. لب گیر، شی گرد از جنس‌های مختلف است که وسط آن سوراخ است و میل از وسط آن عبور می‌کند و باعث ثبات سرنا در دهان نوازنده می‌شود.

تکنیک اجرایی سرنای شرق خراسان

تکنیک‌های اجرایی همه‌ی سرنا‌ها در نواحی ایران مشابه‌اند. سرنای شرق خراسان بنا به ساختار ویژه‌اش محدوده‌ی صوتی گسترده‌تر و زیر‌تر دارد. در این سرنا با استفاده از تکنیک نفس برگردان می‌دمند و اجرای نغمه در مناطق زیر و مافوق زیر در آن بسیار متداول است. به طور کلی تکنیک نواختن سرنا در نواحی شرقی ایران پیچیده‌تر از نواحی دیگر ایران است. صدا‌های تولید شده از سرنا با تغییر فشار دمیدن و کامل یا ناقص گرفتن سوراخ‌ها تغییر می‌کنند.

موارد کاربرد سرنای شرق خراسان

این سرنا در مراسم عروسی و شادمانی نواخته می‌شود و با ساز دهل همراه می‌شود. همچنین در مقام‌های بازی و رقص، مراسم کشتی و … کاربرد دارد.