میراث ناشناس نشتیفان،شاهکارهای میراثی این شهر همچنان ناشناخته است

هلند را با گل و آسیاب‌های بادی‌اش می‌شنــاسند و اصفهان به نام گنبدهای فیــروزه‌ای‌اش شناخته می‌شود. در ایران نمادهای گردشگری خاصی وجود دارد که با توجه به شـرایط نامنـاسـب خــود دچار بی‌مهری شده‌اند در حالی که اگر کمی خوش‌شانس بودند حالا فقط نامشان در فهرست میراث ملی ایران نبود، بلکه میـراث جهانی بشــر محسوب می‌شدند.

خبرگزاری‌ها چند هفته پیش باز به سراغش رفتند و نوید دادند که پنجمین اثر ثبت جهانی ایران خواهد شد. تورهای مختلفی در تمام این سال‌ها برای دیدنش تعریف شده؛ به ویژه تور «خواف و نشتیفان» که گردشگران را از پایتخت به خراسان رضوی ‌می برد تا مسجد زوزن، مدرسه غیاثیه خرگرد، مقبره عارف جامی، مسجد جامع و بافت سنگان، میل کرات و مهم‌تر از همه، شاهکارهایی از چوب و خشت و گل یعنی آسبادهای نشتیفان را ببینند. قصه عامیانه در مورد ریشه نام این شهر این است که عبارت نشتیفان ترکیبی است از دو کلمه «نش» که محلی شده «نیش» است  و «تیفان» که محلی شده «توفان» یا همان وزش بادهای موسمی است که در تمام ایام سال این منطقه را به لحاظ موقعیت جغرافیایی ممتاز کرده و ساکنان آن را چندین هزار سالی است به فکر تاسیس آسیاب بادی‌های معروف‌ در جهت استفاده از این جریانات هوایی انداخته است.از دوردست که به این شهر نگاه کنیم، روی بلندی قرار گرفته و جاده با شیبی ملایم به این شهر می‌رسد، به «نشتیفان» که اسمی غریب با آهنگی زیبا دارد. نشتیفان در حقیقت تاریخ به جا مانده از دوران صفویه است که با آس بادهای خود مشهور شده است. آس همان سنگ آسیاب است و دو کلمه آس باد به معنی آسیاب بادی است که در این شهر رواج داشته و شهرت آن را موجب شده است.برای دسترسی به نشتیفان باید از اصفهان به نائین، خور، طبس، فردوس، سرایان و قائن بروید و به نشتیفان برسید که نزدیک‌ترین مسیر است، اما اگر مسیر کمی دورتر ولی بهتری می خواهید از مسیر جندق، سبزوار، نیشابور، تربت حیدریه و خاف به سمت نشتیفان بروید. آسبادهای نشتیفان بر خلاف آسیاب‌های بادی که معمول است پره‌های دایره‌ای شکل نداشته و چرخش آنها نیز به صورت دایره‌ای حول محور مرکز خود نیست و این آسیاب‌ها به صورت پره‌هایی ایستاده و آسیاب‌هایی ایستاده بوده که پره‌های آن به صورت عمودی حول محوری استوانه‌ای شکل و تماما چوب با ساختاری ساده به طبقه زیرین و بر روی سنگ‌های آسیاب متصل می شود. وزش بادهای موسمی و دائمی  این ناحیه دلیل خوبی برای ساخت آنها در این روستا و در زمان صفویه بوده است و بدیهی است در زمان خود رونق خوبی برای آسیابان آنها داشته است. آس باد‌های نشتیفان با شماره ۷۴۹۰ در لیست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و توسط سازمان میراث فرهنگی نیز به نوعی مرمت و باز سازی شده است. اهمیت بازسازی زمانی روشن می شود که عملیات به شکل صحیح صورت پذیرد و منافع گردشگری نیز نصیب افراد بومی شود و اگر به درستی به آن بپردازند، می‌تواند به یک برند خاص در دنیا تبدیل شود. در نشتیفان بقایای چهل آس‌باد وجود دارد که بعضی از آنها  توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت شده‌اند. متاسفانه این مرمت‌ها از بحث ظاهری با بقیه آس بادها و پره‌های آنها تفاوت دارد و ساختار پره‌های به جا مانده از دوران قدیم با آنچه ساخته شده است بسیار متفاوت است.

احسان ناحی

منیع: