نام «خواف» از قرن ها پیش به صورت «خَوَاف» بر وزن «طَوَاف» نوشته و«خاف» خوانده می شود و بسیاری از منابع جغرافیایی و تاریخی به شکل «خواف» آمده که «خاف» تلفظ می شود.

• شهرستانی در کتاب (الملل و النحل) واژه«خواف» را این گونه توصیف کرده است: («خواف» نام دیگر به آفرید، پسر ماه فروردین، است که از منطقه زوزن به داعیه نو آوری در دیانت زرتشت برخاست.)

• عدّه ای ریشه این کلمه را عربی دانسته، این واژه را تغییر یافته «خاف» می دانند که به معنای ترس و وحشت است. و دلیل آن حمله راهزنان به این منطقه و هوای گرم و سوزان تابستان است که مردم بدین جهات در خوف و ترس به سر می برده اند بدین سبب آن را «خواف» گفته اند.

• در فرهنگ عمید، «خاف» آمده که جمع آن «خواف» به معنی پوشیده و پنهان معنی کرده است.

• در بین برخی از مردم، «خواف» به «روی» یا «رود» مشهور است که در فرهنگ دهخدا، یکی از معانی روی ، رود پر آب می باشد.

• جغرافیای تاریخی خراسان در تاریخ حافظ ابرو به داشتن رود در این شهر اشاره دارد.

• ما حصل کلام، در باره وجه تسمیه خواف در منابع و مآخذ تاریخی، نظر واحدی وجود ندارد و هر کدام بنا بر درک خود، برداشتی در باب این واژه داشته اند.